Boğaz ağrıları neden olur, nasıl tedavi edilir?

Kış aylarının da gelmesiyle birlikte boğaz ağrısı şikâyetleri sıkça rastlanır oldu. Peki, boğaz ağrılarının nedenlerini, tedavi yöntemlerini ve bu ağrılardan nasıl korunmak gerektiğini biliyor muyuz? İşte uzmanların boğaz ağrıları ile ilgili açıklama ve tavsiyeleri…

Boğaz ağrısı, başta enfeksiyonlar olmak üzere çeşitli hastalıklarda ortaya çıkan bir şikâyet olup enfeksiyonlar, ya virüsler (soğuk algınlığı, grip gibi) ya da bakteriler sebebi ile oluşur.

Virüsler ve bakteriler arasındaki en önemli fark bakterilerin antibiyotiğe cevap vermesine rağmen virüslerin cevap vermemesidir. Kulak burun boğaz uzmanları bakterilerin, virüslerin ve tahrişin neden olduğu boğaz ağrılarının aralarındaki farklarıı şöyle tanımlıyorlar…

Virüslerin sebep olduğu boğaz ağrıları

Virüslerin en sık sebep olduğu boğaz ağrısı soğuk algınlığı sırasında görülen ve burun akıntısı, kaşıntı, hapşırık, vücutta kırgınlık ve ağrı ile birlikte olan ağrısıdır ve bilinen yüzlerce çeşit virüsün biri hastalığın sebebidir. Vücut virüslere karşı antikor üreterek yaklaşık bir hafta içinde hastalığı yener. Boğaz ağrısı kızamık, suçiçeği, boğmaca ve krup gibi başka viral hastalıklara da eşlik edebilir. Boğazdaki aftlar ve ateş kabarcıkları da oldukça ağrılı olabilir.

Enfeksiyöz mononükleozis denilen özel bir viral enfeksiyonun iyileşmesi bir haftadan uzun sürebilir. Virüs lenf sistemi içine yerleşerek bademciklerde, boyunda, koltuk altında ve kasıkta şişlikler oluşturur. Bu hastalık boğazda şiddetli ağrı ile birlikte bazen solunum güçlüğü, karaciğer rahatsızlığı ve buna bağlı sarılığa sebep olabilir. Ayrıca 6 hafta veya daha uzun sürebilen şiddetli yorgunluğa sebep olur.

Bu hastalık buluğ çağı veya genç erişkin dönemindeki kişileri etkiler. Hastalık tükürük ile bulaştığı için ‘öpüşme hastalığı’ olarak da isimlendirilir. Hastalık ayrıca ağız-el, el-ağız yoluyla veya aynı havlu veya çatal bıçak kullanılması yolu ile de bulaşabilir.

Bakterilerin sebep olduğu boğaz ağrıları

Boğaz ağrısı çeşitli tip streptokoklar tarafından da oluşturulabilen bir hastalıktır. Bu hastalık aynı zamanda kalp kapakçıkları ve böbrekleri de etkileyebilir. Streptokoklar ayrıca bademcik enfeksiyonu, zatürre, sinüzit ve kulak hastalıklarına da yol açabilir.

Tüm bu ciddi komplikasyonlar sebebi ile streptokokların yol açtığı boğaz ağrısı antibiyotik ile tedavi edilmelidir. Bakteriyel boğaz ağrıları genellikle soğuk algınlığından daha uzun süren hastalık yaparlar. Streptokokların yaptığı hastalık muayene ile tanınamıyorsa boğaz kültürü yapılması gerekebilir.

Son zamanlarda kullanılmaya başlayan ‘strep testi’ 24 saatlik kültürde üreme süresine kıyasla 15 dakika içinde streptokok enfeksiyonu varlığını gösterebilir. Bu testlerin pozitifliği doktorun antibiyotik yazmasına sebep olabilir.

Tonsillit boğazın her iki tarafında yer alan bademciklerin iltihabıdır. Yaşamın ilk 2-3 yılında bu dokular enfeksiyonu yakalar ve çocuğun kendi savunma sistemini yaratmasına yardımcı olur. Sağlıklı bademcikler enfekte kalmaz ve tonsillit sebebi ile sık sık boğaz ağrısı geçirme bademcikteki iltihabın tam olarak tedavi edilmediğini gösterir. Son yıllarda yapılan bir çalışma sık sık tonsillit atağı geçirmekte olan çocukların (bir kaç yıl boyunca senede 3-4 tonsillit atağı) bademciklerinin cerrahi bir operasyonla çıkartılmasından sonra daha sağlıklı olduklarını göstermiştir.

Burun veya sinüslerdeki enfeksiyonlar da boğaz ağrısına sebep olabilir çünkü içinde bakteri olan hastalıklı akıntı boğaza doğru gittiği için hastalığı buraya taşır.

Boğazda oluşan tahriş ağrılarının tedavisi

Soğuk kış aylarında kuru ısı özellikle sabahları, tekrarlayıcı ve yanıcı şekilde bir boğaz ağrısına sebep olur. Bu durum odanın nemlendirilmesi ve sıvı alımının artması ile düzelir. Burun tıkanıklığı olan ve sürekli ağızdan nefes alan hastalarda da boğaz kuruluğu oluşur. Bu hastalarda burun muayenesi ve tedavisi gerekmektedir.

Sabahları oluşan seyrek bir boğaz ağrısı sebebi de mide asit salgısının ağız ve boğaza geri gelmesi ve buna bağlı tahriş ağrısıdır. Bunun tedavisi ise yatarken başın ayak hizasından biraz daha yüksek olmasına dikkat etmektir. Ayrıca yatmadan 1-2 saat öncesinde bir şey yememeye dikkat etmek gerekir. Doktora görünmenizde yarar vardır.

Endüstriyel kirlilik ve kimyasal maddeler boğaz ve burunu tahriş ederler ancak en sık ve rahatsız edici hava kirliliği sebebi sigaradır. Alerjik veya içindeki maddelere duyarlı olan insanları rahatsız eder.

Sesini çok fazla zorlayan bir insan (örneğin bir spor karşılaşmasında) de boğaz ağrısından yakınır ve bu ağrının sebebi ses tellerinin zorlanması ve ses tellerine kötü muameledir. İyi eğitilmiş ve deneyimli spikerler ve şarkıcılar seslerini ve boğazlarını bu şekilde zorlamamasını öğrenirler. Yüksek sesleri boğaz kaslarını zorlamadan derin nefes alıp karın ve göğüs kafesi kaslarını kullanarak çıkarırlar.

Boğaz, dil ve gırtlak tümörleri de genellikle uzun süre sigara ve alkol içimi ile ilgilidirler. Bazen kulağa yayılabilen boğaz ağrısı ve yutkunma zorluğu böyle bir tümörün semptomları olabilir.

Sıklıkla boğaz ağrısı çok hafif ve kroniktir ve hasta tarafından fark edilmeyebilir. Diğer önemli semptomlar arasında ses kısıklığı, boyunda kitle, açıklanamayan kilo kaybı ve /veya tükürükte kan olması sayılabilir.

Bu hastalıkta tanı kulak, burun ve boğaz üzerinde uzmanlaşmış doktorların şüpheli bölgeleri gösteren özel aynalar ve teleskopik aletlerle yapacağı muayene ile konabilir.

Boğaz ağrısı nasıl tedavi edilir?

Soğuk algınlığı sebebi ile oluşan boğaz ağrısı şu önlemlerle rahatlatılabilir:

– Sıvı alımınızı arttırın,
– Yatak odanızın havası nemli olsun,
– Tuzlu su ile günde bir kaç kez gargara yapın,
– Asetaminofen gibi hafif ağrı kesiciler kullanın.

Hangi durumlarda doktora gitmek gerekir?

Boğaz ağrısı ciddi ise, soğuk algınlığının normalde geçeceği 5-7 günde geçmemişse, alerji veya tahriş edici bir maddeye bağlı değilse tıbbi yardım almalısınız. Aşağıda yer alan bulgu semptomlar varsa doktorunuzu görmeniz gerekmektedir:

– Ciddi ve uzamış boğaz ağrısı,
– Soluk almada ve yutkunmada güçlük,
– Ağzı açmada güçlük,
– Kulak ağrısı, eklem ağrıları,
– Döküntü, ateş,
– Tükürükte kan,
– Sık tekrarlayan boğaz ağrısı,
– Boyunda kitle,
– 2 haftadan uzun süren ses kısıtlığı.