Prematüre bebeklere az dokunun
Dünyaya erken merhaba diyen, diğer bir söylemle, ‘prematüre’ doğan bebeklerle ilgili doğru olarak kabul edilen pek çok bilgi yanlış olabiliyor. Bu bebekler, normal doğanlara oranla, daha fazla bakıma ihtiyaç duyuyor.
Prematüre bebekler hakkında doğru sanılan en yaygın yanlış, bebeğin prematüre olup olmadığının kilosuna göre belirlendiği sanısı. Oysa, doğum kilosu, bebeğin prematüre olup olmadığını göstermiyor. 2 bin gram olan bir bebek prematüre olmazken, 3 bin gram doğan bir bebek prematüre kabul edilebiliyor. Çünkü, kilosu ne olursa olsun 38’inci haftadan önce doğan bebeklere ‘prematüre bebek’ deniyor.
Memorial Hastanesi Yeni Doğan Yoğun Bakım Ünitesi Sorumlusu Uz. Dr. Ercan Tutak, prematüre bebeklerin, erken dünyaya gelmekten kaynaklanan sağlık sorunları yaşayabileceğini belirtiyor. 38’inci haftadan önce dünyaya gelen bebeklerde beyin, karaciğer, böbrek, kalp, akciğer, bağırsaklar gibi yaşamsal öneme sahip organ ve organ sistemlerine ait bozukluklar ortaya çıkabiliyor. Doğumdan hemen sonra bebek, aldığı ilk soluk ile birlikte anne karnındaki dolaşım sisteminden tamamen farklı bir sisteme uyum göstermek zorunda kalıyor. Prematüre bebeklerin doğum haftaları küçüldükçe artan oranda solunum sıkıntıları baş gösteriyor. Bu noktada, prematüre doğacak bebeğin yeni doğan yoğun bakım ünitesinin olduğu merkezlerde dünyaya getirilmesi önem taşıyor.
Bağışıklık sistemi henüz olgunlaşmadan doğan bebeği; emme, yutma, nefes alma ve tüm bunların koordinasyonunda yaşanan sorunlar bekliyor. Prematüre doğan bebekte özellikle ilk beslenmenin ‘kolostrum’ dediğimiz, anneden gelen ilk sütle yapılması ise önem taşıyor. Beslenme sırasında yaşanan soluk tutma, morarma atakları, emme, yutma ve nefes alma koordinasyonun sağlandığı dış ortama uyum sürecinde sık yaşanan sorunlar olarak gündeme geliyor.
Kalp atışında yavaşlama atakları, prematüre bebeklerde mideden yemek borusuna doğru besin kaçışına da neden olabiliyor.
Sarılık ciddiye alınmalı
Prematüre bebekler zamanında doğan bebeklere göre daha kırmızı doğuyor. Bunun nedeni ise kan hücre sayılarının yüksekliği ve derilerinin çok ince olmasından kaynaklanıyor. Bu bebeklerde sarılık, zamanında doğan bebeklere göre daha uzun sürüyor. Fazla sayıdaki kan hücresinin parçalanması ile açığa çıkan ‘bilirübin’, cilde ve göz akına sarı bir renk veriyor. Sarılığın tedavisi yeterli beslenme ve fototerapi ile sağlanıyor.
Enfeksiyon çok büyük risk
Vücut savunma fonksiyonları son derece zayıf olan prematüre bebeklerin enfeksiyonlardan korunabilmesi için bu bebeklere dokunmadan önce el temizliğinin yapılması gerekiyor. Bu nedenle yeni doğan ünitelerinde el yıkamaya büyük özen gösteriliyor. Yeni doğan ünitesinin kapalı devre mikrop tutucu filtreye sahip bir havalandırma sistemi ile havalandırılması da enfeksiyonların önlenmesini sağlıyor.
“Az elle, çok gözle”
Prematüre bebeklerde karşılaşılan bir diğer sorun da, beyin kanaması ve buna ilişkin gelişen komplikasyonlar olarak sıralanıyor. Zamanında doğmuş bebeklerde kan basıncındaki değişikliklerin beyne doğrudan yansımasını önleyen kan-beyin engeli olgunlaşmışken prematüre bebeklerde bu engel tam olarak olgunlaşmıyor. Bu noktada, tansiyon değişikliklerinin takibi önem taşıyor. Yoğun bakım gören bebeklerde gerekli yatıştırıcı ilaçların yanı sıra; çevresel ışık, ses ve dokunma ile verilen uyaranların sayı ve şiddeti azaltılıyor. Prematüre bebek takip eden ünitelerde “Az elle, çok gözle” en önemli ve hayati prensiplerin başında geliyor.
Erken teşhis çok önemli
Prematüre bebeklerde karşılaşılan bir diğer sorun da görme kaybı olarak belirtiliyor. Bebeğin hastalığa erken dönemde yakalanması tedaviyi mümkün kılıyor. Bu tür operasyonları gözün ağ tabakası hastalıkları ile ilgilenen özel bazı göz hekimleri yapıyor.
Kan şekeri, kalsiyum, magnezyum düşüklüğü, prematüre bebeklerde karşılaşılan diğer metabolik sorunlar olarak belirtiliyor. Tedavisi için eksik olanların belirlenip damardan veya ağızdan yerine konulması gerekiyor. 30’uncu haftadan önce, bin gramın altında doğan yardımcı solunum cihazı ile oksijen tedavisi gören bebeklerde işitme azlığı ve beyin felci karşılaşılan diğer sorunlar arasında geliyor.
