Şişmanlığa önlem anne karnında başlamalı
Çocukluk çağı şişmanlığından korunmak için, yaşam boyu sürecek sağlığın temelinin atıldığı gebelik döneminden başlayarak yeterli ve dengeli beslenmek gerekiyor. Anne karnından okul çağına kadar, çocuğun gereksinimleri ve beslenme şekli, büyüme ile birlikte değişir. Bu farklı dönemlere göre de şişmanlığın önlenmesi için farklı beslenme önerileri verilebilir.
Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü’nden Uzman Diyetisyen Şeniz Ilgaz’ın verdiği bilgilere göre; bebeklik ve çocukluk çağı şişmanlığının yüzde 90’ının fazla enerji alımı ile oluştuğu ve şişman yetişkinlerin yüzde 30’unun bebeklilik ve çocuklukta da şişman olduğu bilinmektedir.
Doğum öncesi yapılması gerekenler
– Gebeliğin başlangıcından itibaren, annenin yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmeli, gebelik için gerekli besin öğelerini içeren, dengeli bir diyet uygulaması sağlanmalıdır.
– Gebelikte annenin fazla kilo alması önlenmeli, kilo alımı izlenmelidir. Annelerin gebelik süresince 9-14 kilo ağırlık artışı normaldir.
– Eğer anne gebeliğin başında şişman ise fazla kilo artışına gerek yoktur.
– Gebeliğin son üç ayında anne şişman ise, enerji kısıtlanmamalıdır. Bu uygulama, anne karnındaki bebeğin büyümesini olumsuz etkileyecektir.
– Anne diyabetik ise, kan şekerinin kontrolü, şişman bebek doğumunu önlemek için gereklidir.
Bebeklik döneminde yapılması gerekenler
Bu dönemde bebek için, yaşına uygun alması gereken enerji ve besin öğelerini sağlayacak en ideal besin anne sütüdür. Bebeğin yaşına uygun ağırlık kazanması, yeterli büyüme ve gelişmesinin sağlaması için ilk 6 ay tek başına, 6’ncı aydan sonra da uygun ek besinlerle beraber 2 yaşına kadar emzirmeye devam edilmesi gereklidir.
– Yeterli anne sütü alan bebeklerin, bebeklik ve çocukluk döneminde ve yaşamının daha sonraki döneminde “şişman” olma riski azdır.
– 6’ncı aydan sonra, azar azar ayına uygun ek besinlere başlanmalıdır.
– İlk ek besin, tatlı olmamalıdır. Bu bebeğin sürekli tatlı ve şekerli besinlere istek duymasına, dolayısıyla gereğinden fazla enerji almasına neden olabilir.
– Ek besin olarak unlu şekerli (muhallebi, nişastalı mamalar, vb.) yiyecekler verilmemelidir.
– Muhallebi yerine yoğurt, bisküvi-süt karışımı yerine ise ekmek-süt karışımı tercih edilmelidir.
– Süte; şeker, bal, vb. katılması, fazla enerji alımı ile şişmanlığa neden olacağından uygulanmamalıdır.
– Daha fazla yemesi için bebek zorlanmamalıdır.
– Bebek ek besinler ile beslenirken, kaşık ve bardak kullanmalıdır. Biberon kullanımı, anne sütü alımını olumsuz etkilediği gibi fazla besin alımına da neden olabilir.
– Bebeğin yediği besinlerin miktarı, aynı aydaki başka bebeklerle kıyaslanmamalıdır.
– Bebeğin büyüme ve gelişmesi mutlaka izlenmelidir. Bebeğin beslenmesinde yapılacak değişiklikler için bu izlemeyi yapmak gereklidir.
Okul öncesinde yapılması gerekenler
Çocuğun yaşına ve olması gereken kilosuna uygun dengeli bir diyetle beslenmesi sağlanmalı, yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmelidir. Bunun için:
– Bu yaş grubu çocuklar için düşük enerjili diyetlerin kullanımı sakıncalıdır.
– Aile, doğru beslenme alışkanlıkları ile çocuğa örnek olmalıdır.
– Çocuğun yediği miktar, başka çocuklarla karşılaştırılmamalıdır.
– Her öğünde 4 besin grubundan yiyecek bulundurulmalıdır.
Bu besin grupları:
* Süt ve süt ürünleri,
* Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagil, fındık, vb.
* Taze sebze ve meyve,
* Tahıllar (ekmek, pirinç, bulgur, bisküvi, vb.)
– Çocuk oyunla, pazarlıkla, masallarla beslenmemelidir.
– Tüm aile bireylerinin bir arada sofrada oturarak beslenmesi, alışkanlık haline getirilmelidir.
– Televizyon reklamlarından etkilenerek, enerji yoğunluğu yüksek, şeker ve yağ içeriği fazla olan hazır besinler (çikolata, şeker, cips, vb.) verilmemelidir.
– Bu tür besinler yerine; ara öğünlerde hem çocuğun iştahını kesmeyecek, hem de sağlıklı beslenmesi için gerekli olan meyve, taze meyve suyu, ayran ya da süt gibi besinler seçilmelidir.
– Yaşamın ileri dönemlerindeki beslenme alışkanlığının bu dönemde yerleştiği unutulmamalıdır.
– Oyun oynarken, televizyon izlerken beslemek, çocuğun farkında olmadan fazla besin tüketmesine neden olabilir.
– Yemek öncesi gelişigüzel besin tüketimi, çocuğun öğünlerde yemek yemesini engeller.
Okul döneminde yapılması gerekenler
Çocuk hafif şişman ise;
– Büyüme ve gelişme sürdüğü için, düşük enerjili zayıflama diyetleri kesinlikle uygulanmamalıdır.
– Yanlış beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi ve fiziksel aktivitenin artırılması gereklidir.
– Çocukların öğün atlaması önlenmeli ve her öğünde 4 besin grubundan da yiyecek bulunmalıdır.
– Çocuğun yaşına uygun besin gruplarından tüketmesi sağlanmalıdır.
Çocuk ileri derecede şişman ise;
– Yeterli, dengeli yaşına uygun diyet uygulanmalıdır.
– Yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmelidir.
– Büyüme ve gelişme izlenmelidir.
– Fiziksel aktivite artırılmalıdır. Okul dönemi, çocuklarda spor yapmak ve bunu bir yaşam biçimi olarak yerleştirmek için en uygun yaşlardır.
