Kolesterol hakkında bilinmesi gerekenler

Beden sağlığımız üzerinde olumsuz etkileri çok fazla olan kolesterol; stres, kalıtımsal faktörler, şişmanlık ve yediğimiz gıdalara bağlı olarak yükseliyor. Kontrol altına alınmadığında ciddi sağlık sorunlarına neden olan yüksek kolesterolün nedenleri, çeşitleri ve önlenmesi için dikkat edilmesi gerekenleri yazımızda bulacaksınız…

Sanılanın aksine yüksek kolesterol sadece ileri yaşlarda değil, gençlik döneminde de ortaya çıkabiliyor. Kan yağları, 25-30 yaş arası genç yaş grubunda da özellikle beslenme yanlışlıklarına ve genetik faktörlere bağlı olarak son yıllarda sıkça görülmeye başlandı. Bundan dolayı, ileriki yaşları beklemeden kolesterolünüzü ölçtürmekte oldukça büyük yarar var.

Ölçüm yaptırın
Kolesterolün beden sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri çok fazla olduğu için, 20 yaş üzeri tüm yetişkinlerin kolesterol ölçümü yaptırması gerekiyor. 30-40 yaş grubundaysanız, spor yapmıyorsanız, genetik yatkınlık da taşıyorsanız, kolesterol değerlerinizi 2 yılda bir ölçtürmeniz gerekir. Çünkü, kolesterol yüksek tansiyon gibi genellikle belirti vermeden sinsi ilerliyor.

Önlenebilir faktörler
Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır.
Bu faktörlerin bazıları önlenebilir niteliktedir.
– Kalıtımsal faktörler
– Yenilen gıdalar
– Şişmanlık
– Stres gibi faktörler, kolesterolü ve kötü huylu kolesterolü yükseltir.

Egzersizin yararları
Düzenli egzersiz, iyi huylu kolesterolü yükseltir ve kötü huylu kolesterolü azaltır. 60-65 yaşa kadar, yaşla birlikte kolesterol düzeyi artar. Kadınlarda menopozdan sonra kolesterol düzeyi yükselir.

Kolesterolün yükselmesine yol açan hastalıklar
Bazı hastalıklarda kolesterol düzeyi yükselir. Bu hastalıkları 2’ye ayırarak incelemek mümkündür:
1. Kalıtsal yağ metabolizması hastalıkları
2. Diğer hastalıklar
– Hipotiroidi: Tiroid bezinin yetersiz çalışması
– Karaciğer hastalıkları
– Nefrit: Böbreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları
– Şeker hastalığı
– Şişmanlık
– Bazı ilaçlar

Yüksek kolesterol nedir?
Kanda kolesterol ve LDL (kötü huylu) kolesterolün yüksek olması, hasta için risk taşır. HDL (iyi huylu) kolesterolün düşük olması da bir risktir.

– 20 yaşın üzerinde, kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl’nin altı istenilen düzeydir.

– 200-239 mg/dl arası sınırda yüksektir.

– 240 mg/dl’nin üstü yüksektir. Kan LDL-kolesterol düzeyi

– 130 mg/dl’nin altı istenilen düzeydir.

– 130-159 mg/dl arası sınırda yüksektir.

– 160 mg/dl’nin üstü yüksektir. Kan HDL-kolesterol düzeyi

– 35 mg/dl’nin altı düşüktür.

– Kanda kolesterol 200 mg/dl veya LDLkolesterol 130 mg/dl veya HDL-kolesterol 35 mg/dl ise risk fazladır.

İyi kolesterol – kötü kolesterol
Kolesterol, yağımsı bir maddedir. Normal koşullarda, yağ suyun içinde çözünmez. Kolesterol de su özelliklerini taşıyan kanda normal koşullarda çözünmez. Kolesterol, kanda çözünmesi ve taşınması için karaciğerde bir protein ile birleştirilir (Paket edilir). Bu kolesterol ile protein birleşimine, lipoprotein adı verilir. Değişik tipte lipoproteinler vardır: LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein): Kötü huylu kolesteroldür. HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein): İyi huylu kolesteroldür. VLDL, IDL ve şilomikronlar da diğer lipoproteinlerdir. Yağ metabolizması bozukluğu olan hastaların yaptırması gereken diğer bir kan incelemesi de trigliserid ölçümüdür. Trigliserid de kolesterol gibi kanda çözünen bir yağdır. Kan trigliserid düzeyi ile arteriyoskleroz arasındaki ilişki, kolesterol kadar belirgin değildir.

Neden önemli?
Kalp ve damar hastalıkları, Türkiye’de ve diğer ülkelerde ölüm ve kalıcı sakatlıklara yol açan yaygın sorunlardır. Türkiye’de 6 milyon kişide kan kolesterol düzeyi sınırda yüksek (200-239 mg/dl) ve 2 milyon kişide yüksektir (240 mg/dl). Gelişmiş ülkelerde ölüm nedenleri arasında kalp ve damar hastalıkları ilk sıradadır ve yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, şişmanlık gibi sorunların düzeltilmesi ile bu ölümler önlenebilir veya geciktirilebilir. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü kalp ve damar hastalıklarını bir numaralı insanlık düşmanı ilan etmiştir.

Riskler artarsa…
Kalp ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktörlere, kardiyovasküler risk faktörleri adı verilir. Kanda kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması hasta için risktir ve kolesterol yüksekliği bir kardiyovasküler risk faktörüdür. HDL-kolesterolün düşük olması da bir risktir. Bu riske sahip hastalarda kalp krizi, felç, damar tıkanması, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların ortaya çıkma olasılığı daha fazladır.