Çocukların yalan söylemesinin sebepleri

Aileler çocuğu yalandan vazgeçirmek için onları doğru söylemeye teşvik etmeliler. Ancak, öncelikle onun neden yalana başvurduğunu anlamaya çalışmalılar…

Çocuklar 7 yaşına geldiklerinde, neyin gerçek, neyin yalan olduğunun farkındadır. Yalan söylediklerinde bunun sonuçları olacağının bilincindedir. Buna rağmen, yine de yalan söylemeye devam ederler. Bu yaşlardaki çocukların aileleri, onların yalanlarıyla karşı karşıya kalsalar da tüm bunlar büyüdükçe vazgeçecekleri alışkanlıklardır. Çocuğunuza doğru söyleme alışkanlığı kazandırmaya çalışmaktan çok, onun neden yalana başvurduğunu anlamalısınız.

Uzmanlar, çocukları en çok yalan söylemeye iten 4 nedeni şöyle sıralıyor:

1. Sorundan kurtulmayı düşünür

Çocuklar, eğer yanlış yaptıkları davranışı kanıtlayacak biri olmazsa, cezadan kurtulabileceklerini düşünür. Örneğin elinde sürekli makasla dolaştığı halde eğer onu gören olmazsa, suçlayan da olmayacağını düşünür.

2. Onunla gurur duyulmasını ister

Örneğin çocuğunuz, yüzme kursunda yapılan yarışmada, birinci olduğunda çok seviniyor ve bunu bir kutlama haline dönüştürüyorsanız, bir dahaki sefere kazanamadığında bile sırf sizi mutlu etmek adına yalan söyleyebilir.

3. Amaç, ilgi çekmektir

Çocuklar bazen sadece ilgi çekmek için abartılmış hikayeler anlatırlar. Örneğin gitar çalmayı bilmediği halde bütün arkadaşlarına bildiğini söyleyebilir. İlgi çekmekten keyif aldığı sürece, yalanına devam etmesi muhtemeldir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda onunla mutlaka konuşun. Gitar çalabildiği için değil, insanlara karşı nazik olduğu sürece ilgi ve sevgi göreceğini anlatın.

4. Heyecan için yalan söyler

Çocuklar kimi zaman, sadece eğlence olsun diye yalan söyler. Okul çağındaki çocuklar bazen yalan söylemekten gizli bir heyecan duyar. Bu çocukların amacı kötü biri olmak değil, sadece daha ne kadar ileri gidebileceklerini öğrenmek istemektir.

Küçük yalanlardan fazlası

Bütün çocuklar yalan söyler. Ancak uzmanlara göre yalan söyleyen çocuğun ebeveynlerinin endişe etmesi gereken bazı durumlar vardır. Bunlar:

Yalanlar gün geçtikçe artıyorsa:

Eğer çocuğunuz aklına her estiğinde yalan söylemeye başladıysa ve düzenli olarak gerçeği saklıyorsa, kendi davranışlarınızı gözden geçirin. Beklentileriniz çok mu yüksek? Ya da doğru olmayan davranışlarına çok mu sert tepki veriyorsunuz? Çocuğunuz yalan söylemekten başka bir seçeneği olmadığını mı düşünüyor?

Yalan söylemek ‘bir şey çalmak’ gibi diğer bir olumsuz davranışı da tetikliyorsa:

Eğer kendi evinde bile bir şeyler çalıyorsa, belki de ilgi görmek istiyordur. Eğer başka yerlerden de bir şeyler çalıyor ve sonrasında yalan söylüyorsa, mutlaka bir uzmana danışmalısınız.

Çocuğunuzda pişmanlık belirtisi yoksa:

Çocuğunuz tüm çabalarınıza rağmen yalan söylemenin yanlış olduğunu fark edemiyorsa, bir uzmandan yardım almalısınız.

Çocuğu asla suçlamayın

Psikolog Mutlu Barış’ın “Bebeğim ve Biz” dergisine verdiği bilgilere göre; küçük yaşlarda söylenen yalanların çoğu, hayal dünyasının geniş olmasından kaynaklanır. Küçük yaştaki çocuklar, bazı şeylere gerçekten inandıkları için yalan söyleyebilir. Ancak, 7-10 yaşındaki bir çocuk, gerçeklerin farkındadır ve yalan söylemesinin altında başka nedenler yatabilir.

Bunların başında baskı, gerçeklerden kaçma, dikkat çekme gelir. Çocuk anne-babasının dikkatini çekmek için, olmamış bir şeyi olmuş gibi anlatabilir. Ya da gördüğü baskıdan dolayı, bazen gerçekleri değiştirerek aktarabilir. Bu durumda anne-baba, çocuğun dünyasına girmeye çalışmalıdır. Çocukla direkt konuşup yalanın yanlış olduğunu, yalanın nelere yol açabileceğini anlatmalıdır. Bu durumda ailenin yapacağı en büyük yanlış ise çocuğu suçlamak olur.

Ergenliğe doğru yalan azalır

Ergenlik dönemine doğru ilerleyen çocuklarda, yalan söyleme alışkanlığı doğal olarak azalacaktır. Çünkü bu geçiş döneminde bilinç ve ahlaki davranış, onlar için önemli olmaya başlar, geleceğe doğru bakabilme yetileri artar. 10 yaş grubu çocuklar, arkadaşlarına yalan söylemenin sonuçlarını da düşünmeye başlar. Uzmanlara göre çocuklar, çok küçük yaşlarda bir yalancıyla iyi ilişkiler kurulamayacağını fark eder.