Hamilelikte diş bakımı ve tedavisi
Hamilelikte diş bakımı ve hamilelik döneminde karşılaşılan diş sorunları birçok anne adayının cevap bulmakta zorlandığı konulardan biridir.
Hamilelikte diş bakımı ve tedavisi
Hamilelik konusu da halk arasında çok istismar edilen konulardan biridir. “Hamileyken diş çekilmez; hiçbir şekilde ilaç kullanılmaz; her çocuk bir diş götürür; çocuk kalsiyum ihtiyacı olduğunda bunu annenin dişinden alır,” gibi önyargılar, halk arasında kulaktan kulağa dolaşarak kabul görmüş ve neredeyse kesinleşmişlerdir. Genellikle çevremizdeki eğitimli hamileler bile bu kadar yaygın ve kabul gören yargılara göre bir hamilelik geçirirler.
Hamilelik öncesi ağız ve diş kontrolü
Planlı bir hamilelik düşünüyorsanız çalışmalara başlamadan önce, hemen hekiminizle görüşüp ağız hijyenini optimal seviyeye getirin. Tartarlar temizlensin, dolgular, özellikle çekilmesi kesin olan dişler, kökler çekilsin. Yapılıyorsa kanal tedavileri bitirilsin (protezler doğum sonrasını bekleyebilir). Bundan sonra da hamileliğiniz boyunca ağız hijyeninizi tam olarak sağlarsanız hiçbir dişinizi kaybetmeden bebeğinizi kucağınıza alabilirsiniz.
Ağzında hissedilir bir sorunu olmadığı için diş hekimi ziyaretine gerek görmemiş fakat hamilelik esnasında sorunla karşılaşanlar da vardır. Öncelikle bu tür hastalara hamileliğin ilk 3 ve son 3 ayında etkin diş tedavisi; yani çekim, protez, acil olmayan dolgu vb. tedaviler uygun görülmez.
İlk üç ayda bebeğin organları gelişme aşamasındadır. Bu aşamada bir bakteri-yemi (mikrop bulaşması) bebeğin organ gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Son 3 ayda ise anne, karnı büyüyeceği için tedavi koltuğunda oturmakta zorlanır. Bebek de bu durumdan pek hoşlanmaz. Diş tedavisi zaten stresli bir tedavidir.
Hamileliğin bir çeşit nazlanma dönemi olduğunu da düşünürsek bu büyük stres hassas anne adayımızın, bebeği zamanından önce doğurmasına neden olabilir. Ama hamileliğin 4. 5. 6. aylarını kapsayan ikinci 3 aylık dönem ekstra bir sorun yoksa (erken doğum, düşük gibi anne adayının riskli bir hamilelik geçirmediği durumlar) gerekli tedaviler, uygun anestezik madde eşliğinde rahatlıkla yapılabilir.
Hamileliğin ileri dönemlerinde diş bakımı
Hamileliğin ileri dönemlerinde karın büyüdüğü için oluşan basınç dik oturumda kanın kalbe dönüşünü engeller. Diş hekimi kolluğuna hafif sola dönük, sağ tarafa bir yükseklik konularak ve çok dik oturmadan yerleşilmelidir. Tedavi süresi de kısa tutulmalıdır.
Ağız-diş sağlığı açısından hamileliğe bağlı olarak artan östrojen, progesteron gibi hormonlar nedeniyle dental plağa, dolayısıyla mikroplara karşı dişeti daha hassaslaşır ve bu nedenle kötü ağız hijyenine cevap çok daha çabuk ve etkili verilir. Bu nedenle hamilelik sürecinde ağız hijyenine çok daha fazla önem verilmeli; fırçalama, diş ipi kullanımı, dil temizliği tam olarak ve aksatılmadan yapılmalıdır ki hassas olan diş etlerine koz verilmesin. Bunlar tam olarak yapılırsa ve eskiden kalma herhangi bir çürük, yoğun tartar birikimi de yoksa hamilelik sürecinde ekstra bir sorun yaşanmaz.
Dişetinde bazı hormonal şişlikler, büyümeler olsa bile hamilelik sonrası hızla düzelir. Hijyenin tam olarak sağlanması halinde bu tür rahatsızlıklar da minimal düzeyde yaşar.
Hamilelikte diş kayıpları
Her çocuk durup dururken annesinden bir diş götürecek kadar zalim değildir. Diş kayıpları o güne kadar dişlerinize gerekli özeni göstermemenizin sonucudur. Hamilelik, dişeti hastalıklarını normal zamana göre daha fazla tetiklese de diş çürüklerine ekstra bir etkisi yoktur. Yani hamileliğiniz sırasında bir dişinizi çektirmek, dolgu, kanal gibi tedaviler yaptırmak zorunda kalmışsanız bunun asıl nedeni hamilelik değildir. Bu, önceden oluşmuş bir çürüğün o sırada fark edilmesi ya da yolun sonuna ulaşan dişin zamanıyla hamileliğinizin çakışmasıdır.
Yani hamile olmasanız da aynı sorunla karşılaşacaktınız. Bazı anne adaylarında kusma artıkları nedeniyle ağzın asit-baz dengesi bozulur. Bu durum mine üzerinde çözünmelere neden olabilir. Bunu önlemek için her kusma sonrası ağız bol suyla çalkalanmalı ağzın asit ortamı nötralize edilmeli ama hemen fırçalanmamalıdır. Kusmadan yaklaşık yarım saat sonra fırçalanabilir. O zamana kadar yudum yudum su içilebilir ya da şekersiz sakız çiğnenebilir.
Hamilelik sırasında yeterli kalsiyum almıyorsanız, bebeğiniz kalsiyum ihtiyacını sizin kemiklerinizdeki kalsiyumdan karşılar. Komşu teyzenin düşündüğü gibi dişlerinizden değil. Üstelik beslenmenize dikkat eder, kalsiyum bakımından zengin süt, süt ürünleri ve yeşil sebzeleri yeterince tüketirseniz kemiklerinize de dokunmaz. Ancak unutmamalıdır ki her bebek annesinin karnında rahatça hoplayıp zıplamak isteyecektir, bu faaliyet için annenin kemik yapısı yeterince sağlam olmalıdır. Bebek bunu içgüdüsel olarak yapar. Yani kısaca tekrar edersek, bebeğin gereken kalsiyum ihtiyacını annesinin dişinden alması ve onların çürümesine neden olması gibi bir şey sözkonusu değildir. Bu, tümüyle yanlış bir inanıştır.
Hamilelikte ilk ve son 3 ay tedaviden uzak durulmalıdır, ancak bunun da istisnaları vardır. Diş ya da dişeti iltihabı gibi acil durumlarda var olan enfeksiyonun bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileyeceğini göz ardı etmemek gerekir. Bu durumda jinekologun da önerileri doğrultusunda bazı müdahaleler yapılabilir ve yapılmalıdır da. En azından tedavi yapılacak döneme kadar basit müdahalelerle ya da tedavinin uygun olacağı hamileliğin 4, 5, 6. aylarına ya da doğum sonrasına kadar bu durum kontrol altına alınmalıdır.
Yani bir kadının hamile diye yüzündeki bir apseyle ve dayanılmaz ağrılarla günler geçirmesine izin verilmemelidir. Tüm bunlar çocuğa zarar verilmeden basit müdahalelerle kontrol edilebilir. Bazı durumlarda gerekli önlemler alınarak röntgen bile çekilebilir. Diş hekimliğinde kullanılan röntgen cihazlarında radyasyon oranı çok düşük olmakla birlikte, çok zorunlu olmadıkça röntgen çekiminden kaçınılmalı ve çekimler doğumdan sonraya ertelenmelidir.
Bilinenin aksine diş tedavisinde kullanılan lokal anesteziklerin herhangi bir yan etkisi rapor edilmemiştir. Bunların çeşitli cinsleri vardır. Üretici firma tarafından üzerine yazılmış herhangi bir özel uyarı yoksa özellikle de tedaviye uygun dönem olan gebeliğin 4. 5. 6. aylarında bunlar rahatlıkla kullanılabilir.
Hamilelikte ilaç kullanımına çok daha fazla dikkat edilmelidir. Doktor kontrolünde olmak koşuluyla bazı ilaçlar rahatlıkla kullanılabilir. Anne adayımızın koca bir apseyle karşılaşması durumunda penisilin ve türevleri olan bir antibiyotiği kullanması bebeğe zarar vermek yerine bazen daha sağlıklı olmasını sağlayabilir. Yanlış ve yaygın bir kanı gereği hamileler, doktorun önerisine rağmen, antibiyotiği kullanacağı yerde bazen yüzünde yumruk gibi bir apseyle gezmeyi daha sağlıklı bulurlar. Bu bilgisizliğinin kendisine ve bebeğine ne kadar zarar verdiğini fark etmeyebilirler.
Tetrasiklin grubu antibiyotikler bebeğin dişlerinde kalıcı lekelenmelere neden olabilir. Aynı şekilde bazı grup ağrı kesiciler belli dozlarda bebeğinizin gelişimini olumsuz etkileyebilir. İşte bu yüzden asla kafanıza göre antibiyotik ya da herhangi bir ilaç kullanmayın. Bu durumda mutlaka doktorunuza danışın ve onun önerileri doğrultusunda hareket edin. Ağrıdan kurtulmak için aldığınız bir ilacın bebeğinize zarar verebileceğini unutmayın. Özellikle parasetamol içerikli ağrı kesiciler bu dönemde rahatlıkla kullanılabilir. Firmalar bu konuda gerekli araştırmaları yapmış ve ilaç prospektüslerinde bu durumu açıkça belirtmişlerdir. Bu dönemde kullanacağınız ilaçların prospektüslerini dikkatlice okuyun. Herhangi bir uyarı varsa, küçük de olsa bir kuşku duyarsanız, doktorunuza tekrar danışın.
Özetlersek:
Hamilelikte diş bakımı ve diş sağlığı
1. Hamile kalmadan ağız bakımınızı yapın ya da yaptırın, tertemiz sağlıklı bir ağızla hamile kalın.
2. Hamilelik sürecinde dişinizi fırçalamayı, diş ipi kullanmayı ve dil temizliği vb. gibi bakımlarınızı aksatmayın. (Bkz: Ağız ve diş temizliği.)
3. Dengeli beslenin. Bu dönemde alacağınız kalsiyum ve florun, bebeğinizin dişkemik yapısını daha da kuvvetlendireceğini unutmayın.
4. Herhangi bir diş sorununuz olduğunda -özellikle 2. üç aylık dönemde- tedavi olmaktan çekinmeyin. Bu durumda gittiğiniz muayenehanenin temizliğine, hijyenine dikkat edin. Bu konularda en küçük bir kuşku duyarsanız, tedaviniz daha temiz bir yerde yaptırmaktan çekinmeyin.
Hele de bir korsan diş hekiminin, çocuğunuzun ve sizin sağlığınızla oynamasına asla izin vermeyin.
5. Doktorunuzun önerdiği antibiyotik ve ağrı kesicileri uygun dozlarda almaktan korkmayın.
6. Tedavi gerekiyorsa anestezi yaptırmaktan çekinmeyin.
7. Hamileliğinizin ilk ve son 3 aylık döneminde acil bir diş tedavisine ihtiyacınız olursa, tedavinizi diş hekiminiz ve jinekologunuzun denetimi altında yaptırın.
