Uyku bozuklukları, sebepleri ve çözüm yolları

Uyku bozukluğu, uzmanlara göre bir hastalık değil ancak, altında yatan herhangi bir hastalığın bulunup bulunmadığının da araştırılması gerekiyor. Nelerin uykusuzluğa neden olduğunu, tedavisi olup olmadığını yazımızda bulacaksınız…

Uykuya dalma, uykuyu sürdürme ve sonlandırmaya ilişkin sorunlar, dinlendirici olmayan uyku; insomnia (uykusuzluk) olarak adlandırılıyor. Bunun sonucu olarak da gündüzleri yorgunluk hissi, duygu alanında değişmeler (huzursuzluk, hırçınlık gibi), verimlilikte azalma, hatta düşünsel işlevlerde bozulma ortaya çıkıyor. Uzmanlar, uyku bozukluğunun bir hastalık olmadığını, başka hastalıklarda görülebilen bir belirti olduğunu söylüyor.

Bedensel hastalıklar (astım, kalp hastalığı vb.) nedeniyle olabileceği gibi psikiyatrik hastalıkların (depresyon, mani vb.) çoğunda da görülebiliyor. Bu nedenle uykusuzluk şikayetiniz varsa ve bir süredir devam ediyorsa, çevrenizdeki insanların önerdiği ilaçları veya kendi başına eczaneden alacağınız uyku ilacını kullanmak yerine, bir uzmana başvurarak altta yatan nedeni araştırmanız büyük önem taşıyor.

Uyku hastalıkları

Uzmanlara göre; pek çok kişi öğleden sonra kendisini uykulu hissettiğinde kısa süreli dalıveriyor. Bu geçici, süratli şekerleme, gün içi uyku halinden tamamen farklıdır ve hastalık belirtisidir.

İrade dışı ve olmayacak yerde uyuyuvermenin korkulacak sonuçları düşünüldüğünde, gün içi aşırı uyku halinin çok ciddiye alınması gerekiyor. Bu kişiler tam değerlendirilebilirse, daima bir sebebe ulaşılmaktadır. Bu aşırı uyku halinin sonuçları da önemli olup; bunlar arasında; kazalar, ekonomik nedenler, toplum sağlığının olumsuzlukları, okul veya işyeri verimsizliği, psikososyal fonksiyonların bozulması gibi faktörler yer alıyor.

Gün içi aşırı uyku halinin -popüler inancın tersine- psikolojik veya psikiyatrik bir duruma (depresyon vb.), tembelliğe veya sıkıntıya bağlı olması çok nadirdir. Uyku açlığı yoksa bu daima tespit ve tedavi edilebilir bir uyku hastalığıdır. Uyku hastalıklarından bazıları uyku apnesi, narkolepsi ve idiopatik merkezi sinir sistemi hipersomnisi olarak sayılabilir.

Önem verilmelidir

İnsan yaşamının en az 3’te 1’inin uykuda geçtiğini söyleyen uzmanlar, bazı hastalıklar ve düzensiz yaşam nedeniyle uyku kalitesinin bozulmasının, insanların hayatlarını olumsuz yönde etkilediğini belirtiyor.

Sürekli bir yorgunluk ve uyku hali, kronik uyku bozukluğu veya uyku yetmezliği olan kişilerin, iş verimi, dikkat ve becerileri düşüyor. Uykusuzluk, kazalara, mal ve can kaybına neden oluyor.

Uyumanın fizyolojisi

SSK İstanbul Hastanesi Başhekimi Op. Dr. Özgür Yiğit, ne kadar uykuya ihtiyacımız olduğunu anlattı: “Uyku süresinin kişiden kişiye değişmekte olduğu ve bu sürenin 4 saat ila 11 saat arasında değiştiği bilinmektedir.

Uyku süreleri, genetik faktörlerin etkisi ile kişiden kişiye değişmektedir. Doğuştan itibaren belirlenmiş olan bu süreyi, belli limitler dışında değiştirmek mümkün olmamaktadır. Süreyi kısaltmak zorunda kaldığımızda, uyku yoksunluğu sonucu süregelen istenmeyen belirtilerle karşılaşmaktayız.

Normal uyku süresi

Türkiye’de toplumun büyük çoğunluğunun yüzde 70’inin 7-8 saat süreyle uyuma alışkanlığına sahip olduğu, yapılan araştırmalarla bilinmektedir. Kısa bir süre uyuduğu halde ertesi gün fonksiyonlarında değişiklik olmayanların sayısı çok fazla değildir.

Türkiye’de toplumun sadece yüzde 10’unun 6 saatin altında bir uyku ile hayatını sürdürdüğü bilinmektedir. Kısa uyuyanlardan bahsederken, hafta içi 6 saat uyuyup hafta sonunda uyku sürelerini 8-10 saat uzatarak uykularını telafi edenleri değerlendirme dışında bırakmak gerekir.

8 saatten daha uzun süreyle uyuyanlara, kısa süre uyuyanlara oranla toplumda biraz daha sık rastlanmakta, bunların oranı yüzde 15’e kadar yükselmektedir. Kısa uyuyanlarla uzun uyuyanların uykularının yapısı, birbirinden farklılık göstermektedir.

Uyku apnesi nedir?

Apne, uyku sırasında burun ve ağız seviyesinde en az 10 saniye süre ile hava akımının kesilmesidir. 1 saatteki apne sayısına, ‘apne indeksi’ denilir. Sistemik bir problemi olmayan, obez olmayan, başlıca bir tıbbi problemi olmayan sağlıklı gönüllülerde yapılan çalışmada, apne indeksi 5 olarak saptanmıştır. Klinik semptomları olan hastalar için apne indeksi 20’nin üzerindedir. Nadiren 100 saniyeyi aşmakla birlikte, genelde apne 20-30 saniyede sonlanır.”