Ani Bebek Ölümü Sendromu
Tıpta yaşanan en trajik klinik durumlardan birinin Ani Bebek Ölümü Sendromu olduğunu belirten uzmanlar, bu sendromun, bir yaşının altındaki bebeklerde görülen, klinik ve laboratuar olarak nedeni bulunamayan ve otopside tanı koyduracak anormal bir durumun saptanmadığı bebek ölümlerini tanımladığını belirtiyor.
Ani bebek ölümü sendromunun en sık 2-4 aylık yeni doğan bebeklerde görüldüğü ve yaş ilerledikçe sıklığının azaldığı bilinmektedir.
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıklar Anabilim Dalı, Yeni Doğan Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. ipek Akman, “ani bebek ölümü sendromu” gelişimi için risk faktörü kabul edilen nedenleri şöyle özetlemektedir:
1. Bebeğin yüzüstü yatıyor olması,
2. Bebeğin yumuşak yüzeyde yatıyor olması,
3. Bebeğin ebeveynleri ile aynı yatakta yatıyor olması,
4. Annenin hamilelikte sigara içmesi,
5. Prematürelik ve/veya düşük doğum ağırlığı,
6. Bebeği çok giydirme veya odayı çok ısıtma sonucu aşın ısınma,
7. Erkek cinsiyet.
Normal koşullarda, uyku sırasında bebeğin yüzü yumuşak bir yüzeyle örtüldüğünde bebeğin oksijensiz kalması sonucu uyanması ve başım çevirerek düzenli nefes almayı sürdürmesi beklenir. Ancak bazı bebeklerde bu durum gerçekleşmez ve sonuçta bebek ölümü görülebilir.
Doç Dr ipek Akman, “ani bebek ölümü sendromu” riskine karşılanabilecek önlemleri şöyle sıralamaktadır:
Bebek uyurken sırt üstü yatırılmalıdır
ABD’ de, 1992 yılında, “ani bebek ölümü sendromu”nu önlemek için sırtüstü yatış pozisyonuna geçilmesi ile sendromun sıklığı % 40 azalmıştır. Aileler bebekleri uyurken yan veya tercihen sırtüstü yatırmalıdır. Ailelerde sırtüstü yatış pozisyonu nedeniyle bebeğin kusması halinde kusmuğunun akciğerlere kaçacağı korkusu olabilir; ancak yapılan araştırmalarda yatış pozisyonunun değişmesinden sonra bu problemde bir artış gözlenmemiştir. Bebek uyanıkken ve ebeveynleri yanındayken yüz üstü yatırılabilir. Bu şekilde bebeğin omuzlan kuvvetlenir ve baş arkasında sürekli yatmaya bağlı düzleşme olması önlenebilir.
Bebek sert yatakta yatırılmalıdır
Bebekleri yumuşak yatak, su yatağı, yastık, yorgan veya kuzu postu gibi yüzeylere yatırmak çok yanlıştır. Bebek battaniye ile örtülecekse, gece battaniyenin bebeğin yüzünü kapamasını önlemek için, battaniye göğüs seviyesine kadar gelmesi ve uçlan çarşafla birlikte yatağın altına doğru kıvrılması gereklidir. Bebeklerin ebeveynleri ile birlikte aynı yatakta yatmaları risklidir.
Annenin sigara içmemesi gereklidir
Ani bebek ölümü sendromu ile ilgili yapılan tüm araştırmalar; hamilelikte ve doğum sonrasında sigara kullanımının riski arttırdığını açıkça ortaya koymaktadır.
Aşın ısınmanın önlenmesi gereklidir
Ani bebek ölümü sendromu kış aylarında daha sık görülür. Özellikle yüzüstü yatan, çok giydirilen ve battaniye ile örtülen bebeklerde riskin artabileceği unutulmamalıdır.
Prematüre ve/veya düşük doğum ağırlığı olan bebeklerde apne monitörleri kullanılabilir
Prematürelerde ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde sendrom riski daha yüksektir. Bebek ne kadar erken doğduysa ve ne kadar küçükse risk o denli fazladır. Bazı prematürelerde solunum duraklaması (apne) ve kalp hızında yavaşlama (bradikardi) olabilir. Bu bebekler eve taburcu edilirken apne monitörü verilmesi uygundur; ancak bu durumda dahi ani bebek ölümü sendromu sıklığının azalmadığını iddia eden çalışmalar vardır.
Ani bebek ölümü sendromu, nedenleri halen tam anlaşılamamış bir klinik durumdur. Ancak alınabilecek bazı basit önlemler ile riskin azaltılabileceği açıktır. Önemli bir sağlık sorunu sayılması gereken bu durumun sıklığının azaltılmasında annelerin ve babaların eğitimi öncelikli görünmektedir.
Dr. Mustafa Çetiner
