Baş dönmesinin sebepleri

Baş dönmeleri insanlara genelde basit bir rahatsızlık gibi görünsede, uzmanlar baş dönmesinin ciddi hastalıkların habercisi olabileceği konusunda uyarıyor. O yüzden baş dönmesi deyip geçmeyin… 

Baş dönmesini çoğumuz pek dikkate almayız… Oysa gelip geçici olduğunu düşünüp üzerinde bile durmadığımız ve bu yüzden çoğu zaman nedenini araştırmadığımız bu sorun, pek çok hastalığın belirtisi olabilir. Bunların başında görme bozuklukları, iç kulaktan kaynaklanan problemler, ruhsal bozukluklar ve beyin tümörleri geliyor. Bu yüzden siz siz olun baş dönmesini ciddive alın ve Acıbadem Hastanesi Onkoloji ve Nörolojik Bilimler Hastanesi Kulak-Burun-Boğaz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Alev Üneri’nin söylediklerine kulak verin.

Görüntü Yanılgısı

“Baş dönmesi” deyimi var olmayan bir hareketin var gibi hissedilmesini anlatıyor. Bazı baş dönmelerinde kişi etrafının ya da kendisinin hareket ettiğini görürken; duvarlar, eşyalar dairesel olarak dönüyor veya aşağıdan yukarıya kayıyor, bazen de etrafın değil kendisinin hareket etmekte olduğunu hissedebiliyor. Doç. Dr. Üneri, “Bazen bu hareket o kadar kuvvetli ve hızlı hissedilir ki hasta gözünü açamaz ve ayakta duramaz” diyerek şunları söylüyor: “Bu görüntü yanılgısının sebebi gözlerde nistagmus denilen istemsiz (refleks) hareketlerdir. Bir baş dönmesi atağı birkaç saniye sürebileceği gibi saatlerce, ya da hafifleyerek günlerce, aylarca sürebilir, bazen de belli aralıklarla tekrarlar. Tekrarlama aralıkları da çok değişik olabilir, günde birkaç kez kısa süreli ataklar gelebilir ya da iki atak arası 25-30 seneye kadar uzayabilir. Kişiden kişiye değişmekle beraber özellikle şiddetli ve uzun süreli ataklara bulantı ve kusma eşlik edebilir.”

Tipleri Farklı Farklı

Baş dönmesi ve dengesizlik hissi, tüm dünyada ağrıdan sonra, en sık doktora danışılan ikinci şikayet. Hayatı boyunca başı hiç dönmemiş birisini bulmak aslında pek kolay değil. Baş dönmesi birkaç saniyelik bir his olabileceği gibi aylarca hatta yıllarca zaman zaman meydana gelen ataklar şeklinde seyredebiliyor. Zaten baş dönmesinin de “vertigo” ve “Dizziness” olarak farklı tipleri var. Doç. Dr. Üneri baş dönmesi tiplerini şöyle anlatıyor: “Yukarıda tarif edilen tipte baş dönmesine tıpta “vertigo” adı verilir yani, baş dönmesi deyiminin Latincesi vertigodur, çoğunlukla yanlış bilindiği ve kullanıldığı gibi “vertigo” kendi başına bir hastalık ismi değil altta yatan bir hastalığın ortaya çıkmış bulgusu yani semptomudur. Dizziness tipinde ise hasta tam bir dönme hareketi hissetmez, yakınması daha çok bir sarhoşluk hissi, sersemlik hissi başında netlik duygusunun kaybolması ve buna benzer başta bir rahatsızlık hissi olarak tarif edilir. Bazen de baş dönmesi ve dengesizlik hissi, bastığı yeri sağlam hissedememe, yatak ya da bulutların üstünde yürüyormuş gibi de tarif edilir. Bazı hastalar ise dizzinesi yürürken bir tarafa çekilme veya aniden itilme şeklinde, dengesizlik olarak tarif edebilirler.”

Nereden Kaynaklanıyor ?

Baş dönmesi vestibüler sisteme ait bir bulgu. Bu sistemin bir rahatsızlıkla ya da istemli olarak uyarılması baş dönmesi hissini oluşturuyor. Kendi ekseniniz etrafında bir süre hızlı olarak dönüp, aniden durduğunuzu düşünün. Ortaya çıkan hareket illüzyonu tam olarak baş dönmesini ifade ediyor. Peki neden bazı kişiler sürekli bu hissi yaşıyor? Doç. Dr. Üneri bunun bir sebebinin vestibüler sistemden kaynaklandığını belirterek şunları söylüyor: “Vestibüler sistem, iç kulak denge sistemi olarak bilinir, bunun sebebi bu sistemin duyu (algılayıcı) organının iç kulaktaki labirent adı verilen organcık olmasıdır. Ancak görme veya işitme duyusunda olduğu gibi iç kulaktaki organcık yalnızca algılama aracıdır, vestibüler sistem olarak adlandırdığımız yapı ise, bu organcık tarafından algılanan verilerin işlendiği ve sonuçlarının ilgili tüm vücut fonksiyonlarına yansıtıldığı santral ve periferal sinir sistemi ağını da içeren yapılar bütünüdür. Sonuç olarak vestibüler sistemin herhangi bir noktada etkilenmesi baş dönmesi hissini oluşturur.”

Psikosomatik Şikayetler

Baş dönmesi bir hastalık belirtisi ve nedenleri periferik ve santral diye ikiye ayrılıyor. Doç. Dr. Üneri nedenleri şöyle açıklıyor: “Santral nedenleri, santral sinir sisteminde ortaya çıkan nörolojik hastalıklar oluşturur. Periferik nedenler ise klinikte gördüğümüz baş dönmelerinin yüzde 80′inin sebebidir. Bunlar tedavisi olan, başa çıkılabilen baş dönmelerini kapsar. Periferik baş dönmeleri periferik estibüler sisteme ait hastalıklardan migren, kronik orta kulak enfeksiyonları, kulak ameliyatları ve travmalarına bağlı oluşabilir. Stres, tek başına baş döndüren bir faktör olmamasına rağmen, mevcut rahatsızlıkların, kendisini daha şiddetli bir şekilde hissettirmesine yol açıyor. Ayrıca baş dönmesi ya da kronik dengesizlik problemi olanlarda bu hastalığın yanında psikosomatik şikayetler de oluşmaya başlıyor. Zamanla stres dengesizliği, dengesizlik de stresi arttırıyor ve tam bir kısır döngü oluşuyor.”

Hasta Hikayesi Önemli

Baş dönmesi tanısı koymak aslında çok da kolay değil. Hastalar da hastalığının nereden kaynaklandığını kesin olarak bilmediği için doktor doktor dolaşmak zorunda kalıyor. Acıbadem Onkoloji Nörolojik Bilimler Hastanesi’nde açılan Baş Dönmesi ve Denge Kliniği’nde hastalığın tanısı uzman hekimler ve en son teknolojik cihazlarla çözüme kavuşturuluyor. Doç. Dr. Üneri tanı noktasında şunları söylüyor: “Öncelikle hastanın hikâyesini öğreniyoruz Hikâyeden problemin periferik mi, santral mı olduğunu ayırt etmeye çalışıyoruz. Daha sonra nöro-otolojik muayene yapılır. Muayenenin ardından odyolojik inceleme, ENG ve VNG gibi iç kulak fonksiyonlarını ölçtüğümüz tetkiklere geçilir. Bunların dışında MR, tomografi gibi görüntüleme tekniklerinin de kullanılması gereklidir. Elektronistogmografi (ENG) vestibüler sistemin değerlendirilmesinde “temel” testtir. Yaklaşık 30 yıldan beri baş dönmesi olan hastaların incelenmesinde tüm dünyada kullanılmaktadır. CDP (Postürografi) diğer tanı amaçlı testlerin tamamlayıcısıdır. Elektronistagmografi ve Postürografi, Odyometrik ve Radyodiagnostik (CT, MRI) testlerden elde edilemeyen denge sisteminin fonksiyonuna yönelik bilgileri sağlar.”

BAŞ DÖNMESİNE KARŞI ÖNERİLER

Alkol, nikotin, kafein ve tuzdan uzak durun veya kullanımını azaltın.

Stres yaratan faktörlerin azaltılmasına çalışın. (Aşırı yorgunluk, uyku ve yemek düzensizliği gibi…)

Baş dönmeniz sizi rahatsız ediyor ve iş gücü kaybına neden oluyorsa mutlaka bir hekime danışın.