Çölyak hastalığının tedavisi glutensiz diyet

Uzmanlar, halk arasında ince bağırsak alerjisi olarak da bilinen ve çok sessiz ve silik bir hastalık olan çölyak hastalığının öldürücü olabileceğini belirtiyor. Çölyak hastalığının tek tedavisi ise ömür boyu glutensiz bir diyet uygulamak…

Çölyak; buğday, arpa, yulaf, çavdar, vb. tahıllarda bulunan ve gıda sanayinde kıvam verici olarak kullanılan glutene karşı ince bağırsağın ömür hassasiyeti şeklinde tanımlanıyor.

İstatistiklere göre son yıllarda hızlı bir artış gösteren çölyak vakalarında ortalama bir rakam saptanamıyor; çünkü hastalık bazı kişilerde ya belirti vermiyor ya da aynı belirtileri gösteren başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Uzmanlar, Çölyak hastalığına dur demenin ve sağlıklı beslenmenin; glutensiz, akıllı bir diyetle olabileceğini belirtiyor.

Çölyak hastalığı nedir?

Çölyak, genetik kökenli bir ince bağırsak alerjisidir. Bu alerji buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllarda bulunan ve günümüzde pek çok gıdada (bisküvi, reçel gibi) kıvam verici madde olarak kullanılan gluten adlı proteine karşı ince bağırsağın ömür boyu süren bir hassasiyet göstermesinden kaynaklanıyor.

Yediğimiz her yiyecek yemek borusundan mideye, mideden ince bağırsağa, oradan da kalın bağırsağa gidiyor. Midede hazmedildikten sonra, sağlığımız için gerekli olan tüm besin maddeleri ince bağırsakta bulunan villus çıkıntıları sayesinde emilerek kana karışıyor. Villuslar olmadan, vücut hiçbir besin maddesini ememez.

Çölyak hastalarında gluten maddesi villusları yok ettiği için vücut gerekli olan besin maddelerini alamıyor. Bu durumda da bağışıklık sistemi bozularak çölyak hastalığı ortaya çıkıyor.

Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir?

Çölyak, çocukluk, ergenlik veya yetişkin yaşlarda görülebiliyor. Bebeklik çağında glutenli yiyecekler yenilmeye başladıktan sonra kusma, ishal, karın şişkinliği, iştahsızlık, huysuzluk, kilo alamama, büyümede gerilik ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle kendisini belli ediyor.

Bazen hamilelik veya bir ameliyat sonrası, viral enfeksiyon ya da şiddetli duygusal stres sonucunda ortaya çıkarak, kişiye göre değişik belirtiler verebiliyor.

Çölyak hastalığının nedenleri

Tedavisi bilinmeyen çölyak hastalığının nedenlerini şöyle sıralamak mümkün…

– Ağızdan alınan demir takviyesiyle düzelmeyen kansızlık

– Şiddetli ishal ve karın ağrısı, sinirlilik

– Bir türlü geçmeyen gastrit benzeri şişkinlik

– Kısırlık, sık düşük yapma eğilimi

– Kemik ve eklem ağrıları

– Kollarda ve bacaklarda uyuşma, geçmeyen ağız içi yaraları

Çölyak hastalığı nasıl belirlenir?

Teşhisi en zor olan hastalıklardan biri, çölyaktır. Çünkü hastalığın belirtileri diğer hastalıkların belirtileriyle aynı olabiliyor. Böylece başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Kesin tanı için özel kan tahlilleri (AGA ve EMA) ve deneyimli bir gastroenterolog tarafından ince bağırsak biyopsisi yapılması gerekiyor. Biyopsi için üniversite hastanelerinin gastroenteroloji kliniklerine başvurulmalıdır. Genetik bir hastalık olduğu için, ailesinde çölyak vakası olanların, şikayeti olmasa da mutlaka doktora başvurmaları ve gerekli kontrolleri yaptırmaları gerekiyor.

Çölyak hastalarına önemli öneriler

– İlk adım, glutensiz ama sağlıklı bir beslenme alışkanlığını bir yaşam biçimi haline getirmektir. Sınırlamalara rağmen, iyi düzenlenmiş bir diyetle çok çeşitli gıdalar yenilebilir.

– Buğday, arpa, yulaf ve çavdar yerine pirinç, patates, nohut, mercimek, kestane, soya, fasulye, fındık gibi besinleri ve bu besinlerden elde edilen un ve nişastalar tercih edilmelidir. Kuruyemişler, özellikle de ceviz, fındık, incir ve kuru üzüm, sofrada sürekli bulunmalıdır.

– Gluten, gıda sanayinde kıvam verici, koyulaştırıcı ve yapıştırıcı katkı maddesi olarak kullanılıyor. Bu nedenle, etiketinde ‘glutensiz’ ibaresi olan tüm gıdalar yenilebilir.

– Karaağaç ve kavunağacı bitkisinin çayları yararlı olabilir. 1 tutam bitki, sıcak suda 5 dakika bekletilip süzülür. Balla tatlandırılıp, sıcak veya ılık olarak günde 1-2 fincan içilebilir.

– Poğaça, ekmek, bisküvi gibi yiyecekler evde hazırlanabilir. Örneğin; beşamel ya da et sosları nişasta veya mısır unu ile koyulaştırılabilir. ‘Özel diyet nişasta ekmeği’ ekmek yerine geçebilir.